07.10.2013

Projekt Ustawy o jednolitej cenie książki

Aktualizowano: 19.06.2020 r.

O pracach nad projektem w ostatnich latach

W maju 2010 roku Zgromadzenie Członków Polskiej Izby Książki podjęło uchwałę o kontynuacji prac rozpoznawczych, na ile wdrożenie w Polsce ustawy o jednolitej cenie nowości wydawniczych przez określony czas – na wzór ustaw z Francji i Niemiec – byłoby korzystne dla polskiego rynku książki. W wyniku analizy kondycji rynku wydawniczo-księgarskiego , trendów i zagrożeń, jak i rozwoju branży wydawniczej i księgarstwa w krajach, w których wprowadzono regulację, Rada Polskiej Izby Książki podjęła w kwietniu 2013 roku decyzję o rozpoczęciu prac nad projektem ustawy. Opracowanie stosownych ekspertyz, uzasadnień i samego tekstu projektu ustawy powierzono kancelarii prawniczej Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy sp. k. oraz firmie doradczej GAB Media. Opracowania ekspertów konsultowane były z szerokim gronem przedstawicieli różnych organizacji księgarzy, wydawców i dystrybutorów książki: IKP, OSK, PTWK, SKP, SWK i inne.

Projektowi PIK udzielają merytorycznego wsparcia Ministerstwo Kultury Francji, Instytut Francuski w Warszawie, Bureau International de l’Edition Française (francuska organizacja wydawców) oraz Boersenverein des Deutschen Buchhandels (niemiecka izba branży księgarsko-wydawniczej). Wypracowany w 2015 roku Projekt ustawy wraz z materiałami analitycznymi konsultowany był z przedstawicielami odpowiednich organów administracji państwowej oraz sejmowych i senackich komisji kultury. Projekt był przedmiotem obrad Prezydium Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu w dniu 15. stycznia 2015 r. oraz Senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu w dniu 17. marca 2015 r.

Zainteresowanie prowadzeniem prac nad projektem w Sejmie wyraził Klub Parlamentarny PSL. Widząc niezwykłą wagę regulacji rynku książki dla rozwoju czytelnictwa i edukacji w małych ośrodkach miejskich i na wsi oraz dla rozwoju drobnej przedsiębiorczości - Klub Parlamentarny PSL w dniu 8. kwietnia 2015 r. wniósł do laski marszałkowskiej projekt ustawy pod nazwą „Projekt ustawy o książce”. Z tej okazji odbyła się konferencja prasowa w Sejmie z udziałem pisarzy Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk, Ignacego Karpowicza, Grzegorza Kasdepke, a także prezesa PIK Włodzimierza Albina, wiceprezesa Izby Księgarstwa Polskiego, pana Waldemara Różyckiego i prezesa Książnicy Polskiej, pana Jerzego Okuniewskiego. Obecni byli ponadto wydawcy Sonia Draga, Maciej Makowski, Grzegorz Majerowicz i Bogdan Szymanik.

Projektowi Ustawy o książce z 2015 roku nadano numer Druku 3744 i Marszałek Sejmu skierował w dniu 9. czerwca 2015 r. projekt do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Pierwsze czytanie projektu odbyło się 5. sierpnia 2015 r. z udziałem dwóch przedstawicieli środowiska literackiego i wydawniczego – pana Grzegorza Majerowicza i mecenasa Krzysztofa Ślusarczyka. Utworzona podkomisja ds. tego projektu obradowała jeszcze dwa razy, zapraszając przedstawicieli środowisk związanych bezpośrednio lub pośrednio z książką. Wprowadzono poprawki do projektu, nie zawsze po myśli środowiska książki. Koniec VII kadencji Sejmu 25. października 2015 r. oznaczał unicestwienie pracy legislacyjnej nad ustawą.

Izba prowadziła dalej - w porozumieniu z wydawcami i organizacjami księgarskimi - starania o wdrożenie ustawy o jednolitej cenie książki. Prowadzone są rozmowy z nowym kierownictwem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W wyniku tych rozmów i wskazówek nieformalnej grupy małych wydawców ("Świadomi wydawcy”) tekst projektu ustawy został dopracowany. Powstała wersja dokumentu datowana na 20. lutego 2017 roku.
W roku 2017 odbyły się dwa spotkania środowiska książki z premierem Piotrem Glińskim, który przeprowadził nieformalne konsultacje na temat projektu. Ministerstwo otrzymało ok. 150 opinii, w tym ponad 130 stanowisk podmiotów rynku książki, wspierających postulat Izby. 25. maja 2017 r. Klub Poselski PSL złożył wersję ustawy z lutego 2017 r. ponownie jako swój projekt do Sejmu (Druk nr. 1704). Projekt ten został przekazany do Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu. Na posiedzeniu Komisji Kultury i Środków Przekazu we wrześniu 2017 r. minister Magdalena Gawin zaprezentowała wyniki nieformalnej konsultacji prof. Glińskiego i poinformowała, że pomimo zebranych pozytywnych opinii na temat konieczności regulacji rynku książki, MKiDN nie podjęło decyzji o procedowaniu wdrożenia projektu ustawy. Zgodnie z informacją z ministerstwa kultury kontynuowano opiniowanie projektu ustawy o jednolitej cenie książki przez kolejne miesiące , projekt był także przedmiotem konsultacji międzyresortowych.

O zatrważającej sytuacji małych i średnich podmiotów rynku książki i znaczeniu ustawy o jednolitej cenie został poinformowany w maju 2018 r. premier Mateusz Mazowiecki.

Nad wersją projektu ustawy z 2017 roku trwają dalsze prace związane z koniecznością aktualizacji tekstu projektu ustawy wobec zaistniałych od 2017 roku zmian ekonomiczno-prawnych.

Akcje, które wsparły inicjatywę ustawy o jednolitej cenie książki:

Projekty pro-czytelnicze, badania kondycji branży, apele środowiska książki (2018-2020)

Wdrożenie ustawy regulującej cenę nowości wydawniczej jest ściśle związane z kondycją rynku wydawniczo-księgarskiego, różnorodnością i bogactwem oferty wydawniczej oraz dostępem do książki. Te aspekty warunkują rozwój czytelnictwa w Polsce. Stąd też w wielu pro-czytelniczych inicjatywach organizacji i stowarzyszeń środowiska książki problem braku ustawy o książce zajmuje znaczące miejsce. W wielu pismach i apelach do władz państwowych, w programach samorządów stawiany jest postulat , aby taką regulację wdrożyć. Postulat ten pojawia się także z całą mocą w badaniach ankietowych na temat kondycji wydawnictw i księgarń , które PIK przeprowadziła w okresie pandemii COVID-19 (marzec- czerwiec 2020). W kwietniu 2020 r. powstał apel „Niepodległa Czytająca”, podpisany przez organizacje autorów, tłumaczy, wydawców, księgarzy, dystrybutorów i drukarzy książek, wydawców prasy , określający najważniejsze problemy i rozwiązania związane z rozwojem czytelnictwa i rynku książki, w tym konieczność wdrożenia ustawy o książce.

"Polska książka potrzebuje ratunku" oraz "Ocal książki"(2015-2016 r.)

W październiku 2014 r. środowiska literackie i wydawnicze rozpoczęły akcję "Polska książka potrzebuje ratunku", w której zbierane były podpisy pod listem otwartym do Pani Premier, Pań i Panów Senatorów oraz Posłanek i Posłów. Środowiska te postulują o wsparcie rynku książki regulacją zwaną popularnie "ustawą o książce". Bogata oferta tytułowa, szeroka dostępność do książki, fachowe doradztwo w dobrze prosperujących księgarniach – to cele, w których realizacji może pomóc wprowadzenie do polskiego porządku prawnego ustawy regulującej rynek książki. Pod apelem podpisało się siedemdziesięciu wybitnych naukowców, autorów, dziennikarzy, polityków i przedstawicieli rynku książki. Łącznie apel podpisało 2360 osób, przedstawicieli najróżniejszych zawodów, studentów i uczniów. List otwarty przekazano Pani Premier, Senatorom i Posłom po zebraniu 1050 podpisów oraz po zakończeniu akcji 13. lutego 2015 r. Komunikat podsumowujący apel dostępny jest tutaj.

"Ocal książki" kampania poparcia dla Ustawy o książce była kontynuacją zbierania wyrazu poparcia dla ustawy. Kampania w bezpośredni sposób nawiązywała do korzyści płynących z Ustawy. Kampanię można było śledzić na Facebooku oraz na www.ocalksiazki.pl. Kampanię wsparło finansowo trzydzieści jeden podmiotów związanych z rynkiem książki.

Fundusz Celowy na rzecz UoK

Prace nad ustawą nie byłyby możliwe bez utworzenia Funduszu Celowego PIK, na który wpłynęły wpłaty dedykowane dla tego projektu. W okresie od maja 2013 r. do końca 2014 r. na rzecz opracowania treści projektu ustawy, uzasadnienia do ustawy, analizy skutków ekonomicznych i społecznych wprowadzenia ustawy oraz promocji jej idei wpłaty dokonało trzydzieści siedem podmiotów branży, w większości członków PIK.